Fort Wschodni na wyspie Wolin
Fort Gerharda nazywa się także Fortem Wschodnim. Stanowi część Fortu Świnoujście. Jest jednym z najlepiej zachowanych tego typu obiektów nadbrzeżnych, pruskich z XIX wieku w Europie. Zlokalizowany jest na wyspie Wolin, przy cieśninie Świny na prawym jej brzegu.
Powstawanie fortu miało miejsce w latach 1848- 1859, po zakończeniu wojny Prusko- Duńskiej. Jego przeznaczeniem i jednocześnie podstawowym zadaniem była obrona portu przed najazdem floty nieprzyjaciela. Dwupiętrową redutę o owalnym kształcie otoczono po roku 1863, łącznie ze wschodnim fragmentem wałów ziemnych wodną fosą. Po roku 1881 działała tutaj ufortyfikowana bateria nadbrzeżna, wyposażona na zachodzie w ławę artyleryjską, zaś na wschodzie w galerie dostosowaną dla dział oraz kazamaty, dodatkowo umieszczono tu dwie kaponiery.
W II połowie XIX wieku przybudowano budynek reduty, który do tej pory pełnił role koszarowo- bojowe. W wyniku innowacji stała się ona zapleczem dla wysokich obwałowań ziemnych, posiadającym grot skierowany w kierunku północno – wschodnim.
Fort Gerharda (centralny budynek) (Źródło: Wikipedia, Autor: Radosław Drożdżews)
Aby znaleźć się na dziedzińcu fortu konieczne było pokonanie mostu zwodzonego, który prowadził do bramy głównej. Dzisiejsza zachodnia część fortu, która niegdyś stanowiła baterię dział polowych została włączona w obręb fortu w latach 1870-1881, w wyniku przekierowania uwagi obrony w kierunku północnym. Twórcy obiektu umieścili na ławie zachodniej oraz wschodniej galerii 11 ogniowych pozycji dla dział.
Zainstalowano w nich 7 armat nadbrzeżnych 210 mm oraz 4 armaty Kruppa 150 mm. W skład rzeczonej jednostki wojskowej wchodziła również artyleria polowa oraz w okresie późniejszym karabiny maszynowe. Na północnym oraz południowym skraju fosy umieszczone zostały schrony strzeleckie, które za pomocą tuneli łączyły się z dziedzińcem fortu. Na przełomie XIX oraz XX wieku Fort Gerharda zyskał połączenie telegraficzne oraz dojazd kolejki wąskotorowej.
W początkach istnienia w fortyfikacji przebywali piechurzy oraz artylerzyści w liczbie około 300 osób. Po zakończeniu I wojny światowej zarządcą fortu została niemiecka marynarka, dla której był on obiektem pomocniczym do momentu zakończenia II wojny światowej. Następnie wykorzystywany był przez wojska rosyjskie, które przekazały go miastu w 1962 roku. Od tego momentu fortyfikacja początkowo spełniała rolę magazynu a następnie została opuszczona. Dopiero w roku 2001 za sprawą grupy fascynatów, którzy go wydzierżawili obiekt przeistoczył się w jedną z najciekawszych inicjatyw tzw. „historii żywej”.
W forcie przebywa historyczny komendant Twierdzy Morskiej, natomiast zwiedzanie odbywa się pod kierunkiem przebranych w mundury wojsk pruskich studentów.
Fort Gerharda w roku 2004 stał się siedzibą rekonstrukcyjnej grupy 34 Pułku Fizilierów im. Królowej Szwedzkiej Viktorii. Do roku 1918 fizilierzy służyli w fortach w Świnoujściu, natomiast II batalion pułku przez wiele lat stacjonował właśnie w tej miejscowości. W roku 2010 fort stał się siedzibą Muzeum Obrony Wybrzeża.